30 verschillende culturen op 1 wereldschool

De leerlingen van CON de Wereldschool komen uit heel veel verschillende landen, en zijn om allerlei verschillende redenen in Schiedam beland. Vanwege een gezinshereniging, op de vlucht voor oorlog of armoede, vanwege de liefde van ouders, of omdat vader of moeder hier komt werken of studeren. Renée Veltenaar: “We hebben dertig verschillende culturen binnen de school, uit alle landen. En als we een kind krijgen uit een land waar we nog geen kinderen uit hebben, zeggen we: leuk, kom erbij!”

Groei

De school groeit hard, er lijken steeds meer mensen naar Nederland te komen. Nog niet zo lang geleden zaten er nog maar 110 kinderen op de Wereldschool. Inmiddels zijn dat er tweehonderd, en er staan nog eens zestien kinderen op de wachtlijst. Die kunnen in december starten in een nieuwe groep, maar het aantal aanmeldingen blijft maar groeien en dat vindt de directeur best zorgelijk. “Alles wat je in het nieuws ziet, zoals armoede, honger en oorlog, heeft direct impact op de aantallen kinderen die aangemeld worden.”

De kinderen worden naar de Wereldschool verwezen door vluchtelingenorganisaties, door de gemeente, de school in de wijk waar het gezin is komen te wonen, via de leerplichtsinstantie of vanuit het werk van de ouders. Ze blijven één jaar op de Wereldschool, waar ze in vier blokken van tien weken les krijgen over verschillende thema’s. Het kindgerichte onderwijs vindt plaats in groepen van vijftien kinderen, en is groepsoverstijgend in de kernvakken. Elke klas heeft een leerkracht en een ondersteuner. De kinderen leren de grondbeginselen van het Nederlands, en ervaren hoe het eraan toegaat op school in dit voor hen nieuwe land.

Alle talen

De achtergrond van de kinderen is heel belangrijk, net als de moedertaal. Je moedertaal maakt deel uit van je identiteit. En daar gaan kinderen een tweede taal naast leren: het Nederlands. Om te zorgen dat ze zich veilig en betrokken voelen, zijn de moedertaal en de eigen cultuur uitgangspunt. Daar haakt de school op aan door bijvoorbeeld meertalige boeken in de bibliotheek te hebben. “We hebben in onze bieb boekjes in alle talen,” vertelt Renée, “alleen het Lets ontbreekt nog.”

De kinderen komen zowel uit westerse als niet-westerse landen, ieder met een eigen geschiedenis, cultuur en achtergrond. Vooral de kinderen die uit niet-westers gerichte landen komen, moeten heel veel opnieuw leren. Daarvoor wordt gebruikgemaakt van plaatjes en gebarentaal. Veel visueel maken, veel beleven en veel ervaren. Er zijn verschillende collega’s die meerdere talen spreken, en waar die er niet uitkomen, zijn er altijd wel andere leerlingen die even kunnen helpen.

Veilig voelen

De leerkrachten zijn heel bewust bezig om te zorgen dat kinderen zich veilig voelen op school. Dat je je gezien en gehoord voelt, is de eerste voorwaarde om tot leren te komen. Daarom verdiepen zij zich in de achtergrond van elk kind om op de beste manier contact te maken. Ze kijken waar bepaald gedrag vandaan komt, in spel bijvoorbeeld, en hebben alle benodigde kennis om daar op een juiste manier op in te spelen en te zorgen dat kinderen zich veilig voelen. In elk lokaal staat een tipitentje waar een kind zich in kan terugtrekken als het hem of haar even teveel wordt.

Sommige kinderen hebben al heel veel meegemaakt, omdat ze uit een land komen waar oorlog en geweld is. Daar houden de leerkrachten rekening mee, net als met het feit dat de komst van nieuwe kinderen soms herinneringen kan oproepen bij andere kinderen. De oorlog in de Oekraïne – en inmiddels zijn er al dertig kinderen die daar vandaan komen – rakelt de angst voor oorlog op. Het team speelt daarop in door erover te praten, maar ook door letterlijk de kaart erbij te pakken om te laten zien waar de oorlog zich afspeelt en dat kinderen zich hier geen zorgen hoeven maken.

Het alarm op de eerste maandag van de maand wordt uitgebreid geoefend, zodat kinderen zich hier geen zorgen over hoeven maken niet meer als iets bedreigends ervaren. En er wordt traumasensitief lesgegeven. Voor de kinderen die traumaverwerking nodig hebben, is de speltherapeut in de school aanwezig, die ook kan doorverwijzen naar de juiste professionele behandeling.

Een methode die de school gebruikt is Team-up. Dat is een onder andere door Warchild ontwikkelde methode om kinderen in asielzoekerscentra te helpen bij de sociaal-emotionele verwerking van gebeurtenissen, door gebruik te maken van dans, theater en muziek. De nieuwkomersscholen hebben deze methode overgenomen. De Wereldschool werkt één tot twee keer per week met Team-up door in spelvorm aan thema’s te werken. “Dat werkt heel goed, omdat je er weinig taal voor nodig hebt en je tell-pics gebruikt, spel, muziek en beweegles.”

Kennis over meertaligheid voor alle scholen

Omdat het leren van de taal na één jaar, als kinderen uitstromen, nog niet klaar is – het duurt vijf tot zeven jaar om een taal te leren beheersen – zorgt de Wereldschool voor een goede overdracht naar de nieuwe school, naar de nieuwe leerkracht en met het volledige dossier waarin verslag gedaan wordt van alle leerlijnen en gesprekken met instanties.

Daarnaast wordt de ontvangende school ondersteuning geboden. Daarvoor is samen met de andere twee wereldscholen in de regio een team gevormd om scholen gebruik te laten maken van kennis en ervaring in meertaligheid. Leerkrachten van andere (Primo-)scholen kunnen een traject van enkele bijeenkomsten volgen om opgeleid te worden rondom het belang van meertaligheid en hoe scholen ermee om kunnen gaan. Uiteindelijk is het de bedoeling dat dit traject niet meer nodig is, omdat binnen vijf tot zeven jaar die kennis binnen alle scholen aanwezig is.

“Alle kinderen werken hier zo enorm hard, en daar zijn we hartstikke trots op”

Uitstroomfeest

Instromen op school kan het hele jaar door, uitstromen gebeurt op vaste tijdstippen, zodat de kinderen na de vakantie hun plekje kunnen vinden op een school waar ze de rest van hun basisschooltijd blijven. “Van de uitstroommomenten maken we altijd een feestmoment, het uitstroomfeest. Ze worden in het zonnetje gezet, krijgen een cadeautje. Alle kinderen werken hier zo enorm hard, en daar zijn we hartstikke trots op. Aan de ene kant kijken de kinderen enorm uit naar het uitstroomfeest, en tegelijkertijd vinden ze het best moeilijk om te gaan. Wij waren toch hun eerste kennismaking met Nederland, hun eerste houvast. Als de kinderen zich na een jaar goed kunnen redden in het Nederlands en we ze vol zelfvertrouwen zien vertrekken, geeft dat een enorm gevoel van voldoening. Dat hebben we maar weer geflikt.”