Yes, we hebben weer leerteam!

Hadden we Charissa drie jaar geleden gevraagd wat een leerteam was, dan had zij ons het antwoord schuldig moeten blijven. Ze had toen net het besluit genomen om, na een korte periode buiten het onderwijs, weer terug te keren naar de klas. Via-via kwam ze in contact met Mariëlle van der Schoor, directeur van Het Windas. Dat klikte en de keuze om op Het Windas te komen werken, was snel gemaakt. Als de kersverse leerkracht van groep 4 maakte Charissa daar voor het eerst kennis met de leerteams.

“Ik was nog gewend aan bouwvergaderingen. Maar leerteams zijn anders. Daarin ben je niet aan het plannen, je staat niet in de vergadermodus. Je bent aan het leren van en met elkaar.”

Met elkaar leren en uitproberen

Leerteams zijn onderdeel van de Professionele Leergemeenschap (PLG). Het doel is dat leerkrachten samen leren, van elkaar leren, het geleerde toepassen en al doende het onderwijs de kwaliteit geven die kinderen nodig hebben.

Eén keer per week kom je met je leerteam bij elkaar. In die overleggen ligt de focus op de inhoud. Constateer je iets in je lessen, bijvoorbeeld dat de kinderen met rekenen niet de verwachte resultaten behalen, dan bespreek je dat met elkaar. Vervolgens ga je met jouw leerteam op zoek naar oplossingen. Daarvoor baseer je je op kennis uit de theorie. Alles wat je ontdekt, deel je met elkaar. Je probeert gevonden oplossingen uit en reflecteert gezamenlijk op het resultaat. Daar pak je vervolgens weer op door.

Charissa: “Een leerteamoverleg begint met inchecken: hoe ging het afgelopen week? Hoe liepen de lessen? Wat viel je op? Ging een rekenles lastig, hoe zou dat dan komen? We gaan niet meteen overal diep op in, maar willen het wel gaan opschrijven, zodat we kunnen zien wat bijvoorbeeld een terugkerend probleem is. Als een probleem naar onze mening iets is om verder te onderzoeken, kunnen we een actieonderzoek starten.”

Leerteamvoorzitter in opleiding

Om ervoor te zorgen dat de leerteams doelgericht te werk gaan, heeft elk team een leerteamvoorzitter. Vorig jaar werd Charissa gevraagd of zij die rol wilde gaan vervullen. Dit jaar werd ze gevraagd voor de cursus. “Mijn directeur zei: ‘Ik denk dat het wel wat voor jou is.’ Toen heb ik dat maar gewoon gedaan.”

Spijt heeft ze daar niet van. Sterker nog, na iedere cursusdag is Charissa nog enthousiaster dan de vorige. “Ik vind het steeds leuker worden. Met een paar kleine dingen ben ik alvast begonnen, zoals de check-in op leren. Ik zou het liefst meteen beginnen met het toepassen van alles wat ik heb geleerd, maar je kunt niet ineens alles veranderen. Dat moet dus nog even wachten tot volgend schooljaar.

Ik denk dat wij op Het Windas in vergelijking met sommige scholen al ver zijn met de leerteams. Collega’s zijn er voor mijn tijd ook in begeleid door Erik Meesters (curriculumontwikkelaar, red.). Maar dat verzandde toen we als een van de eerste scholen mee gingen doen aan de pilot van het Nederlands Kennis Curriculum (NKC). Doordat de ontwikkeling van NKC-lessen ook veel tijd en aandacht vroeg, is de ontwikkeling van de leerteams een beetje stil blijven staan. Ik denk ook dat we niet allemaal echt goed hebben begrepen hoe we het moesten doen. De cursus was voor mij een eye opener.”

Praktische handvatten

Die cursus Leerteamvoorzitter wordt gegeven door Academica. De training bestaat uit drie cursusdagen en veel zelfstudie aan de hand van artikelen en webinars. Er zitten ook serieuze opdrachten bij, die de cursisten moet volbrengen voor de volgende cursusdag.

Als cursist word je onder andere meegenomen in het PLG-pentagram, de vijf dimensies van een Professionele Leeromgeving. Maar er worden ook veel praktische zaken behandeld, zoals voorbeeldagenda’s, hoe leid je het overleg, wat bespreek je wel en wat niet, hoe geef je feedback en de check-in die Charissa al kort noemde.

“Bij ons was het leerteamoverleg toch een soort vergadering met mededelingen. Als een collega haar verhaal deed over een pittige dag voor de klas, konden we daar lang over doorpraten. Dan waren we zo twintig minuten verder. Maar dat hoort niet thuis in het leerteamoverleg, het gaat af van de leertijd met elkaar. Ik leerde dat we op zo’n moment eerst even moeten checken of het oké is om het onderwerp naar het einde van het overleg te verplaatsen, of juist eerst te bekijken wat iemand nodig heeft op dat moment en dan daarna pas de officiële PLG-tijd te starten. Dat kan best lastig zijn, want je wil niet voorbijgaan aan iemands emoties. Maar ook daar kregen we goede tips voor.”

Een goede leerteamvoorzitter is …

“Waar moet je als leerteamvoorzitter aan voldoen? Dat was mij niet meteen duidelijk. Nu denk ik dat het vooral belangrijk is dat je het leerteam voorzit, en dat betekent dus niet dat je de leider bent. Ik maakte eerst bijvoorbeeld altijd de agenda voor het overleg. Maar dat moet ik niet doen, die agenda maak je samen. Een goede leerteamvoorzitter zijn, betekent niet dat jij alleen verantwoordelijk bent.

Ik heb nu twee van de drie cursusdagen afgerond. Wat ik daaruit vooral heb meegenomen, is dat het allemaal niet perfect hoeft te zijn. We allemaal nog lerende in de leerteams, dus dat geldt ook voor de leerteamvoorzitter. Zoals Erica Mathijssen, een van de cursusleiders, zei: ‘Als jij in je leerteam merkt dat collega’s starten met de houding: ‘Yes, we hebben weer leerteam! We gaan weer met elkaar leren, met elkaar vooruit, en dat is tof! Als je dát gevoel kunt overbrengen, dan doe je het goed.’”

Nieuwe energie

We hebben op Het Windas vier leerteamvoorzitters en alle vier zijn we superenthousiast om volgend schooljaar de leerteams nog beter vorm te geven. Aan het begin van het schooljaar willen we aan het team presenteren wat we hebben geleerd, zodat we allemaal weer weten wat het leerteam inhoudt, waarom we het doen en wat we er leren. Op die manier zorgen we ervoor dat alle neuzen dezelfde kant op staan en kunnen we ook meteen de nieuwe collega’s meenemen.

We willen vanaf volgend jaar ook inzetten op meer contact tussen de leerteams onderling. Alle leerteams staan in het teken van jezelf continu verbeteren en het leren van elkaars expertise, maar nu zitten we vaak nog teveel in een eigen bubbel. Als wij in ons leerteam iets ontdekken voor de groepen 5 en 6, dan kunnen de leerteams van andere leerjaren daar misschien ook hun voordeel mee doen. Dat terugkoppelen tussen de teams doen we nu nog te weinig.”

Nog één laatste advies …

Charissa is enthousiast en kan niet wachten om volgend jaar met collega’s verder te gaan in de leerteams. Voor de leerkrachten die nog aan het begin van deze ontwikkeling staan, heeft zij tot slot één advies:

“Denk niet aan de energie die het kost, maar vooral aan de energie die het opbrengt. Dat inzicht kreeg ik van de cursus en dat zorgt ervoor dat ik er weer zo’n zin in heb. Wat wij allemaal als leerkrachten in de leerteams met elkaar gaan doen, dat vind ik heel mooi. Als leerkracht sta je het dichtst bij de kinderen. Jij ziet wat ze lastig vinden, waar ze moeite mee hebben. Jij kent de kinderen het beste. Het is de bedoeling dat je als professionele leergemeenschap bekijkt en onderzoekt wat het beste is voor de kinderen. De leerteamvoorzitters koppelen dit terug aan directie en zij eventueel weer aan het bestuur. Als leerkracht zit je er bovenop en middenin. Als we het goed kunnen onderbouwen, kan ons kan mooi bijdragen aan beslissingen die bestuurders moeten nemen. We willen allemaal het beste voor de kinderen, hen alles geven wat ze nodig hebben. En daar draait het om.”