Slim combineren: muziek en taalonderwijs

Het mag duidelijk zijn, Jetta is gek op muziek: “Ik hou van zingen en muziek maken. Ik speel piano, een beetje gitaar en sinds kort ook de ukelele. Sinds ik de opleiding vakspecialist muziek heb gedaan, mag ik naast mijn werk als leerkracht in groep 6, iedere donderdag in alle groepen op De Peperklip muziekles geven. Tenminste, normaal gesproken, vanwege corona ligt alles een beetje op z’n gat. Binnenkort mag ik gelukkig weer beginnen.

Muziekonderwijs is op basisscholen nog vaak een ondergeschoven kindje. Nu in coronatijden met de nadruk op rekenen en taal zelfs nog iets meer. Ik vind het ook niet zo gek dat sommige leerkrachten muziekles als een drempel ervaren. Als het je niet ligt of je hebt weinig met muziek, dan is het begrijpelijk dat je het lastig vindt om muziekles te geven. Maar het blijft jammer dat nog op veel scholen de muziekles bestaat uit het meezingen met een filmpje op het digibord. Met muziek kun je zoveel meer!”

Muziekonderwijs is namelijk niet alleen goed voor de expressie en creativiteit, het draagt ook bij aan de cognitieve ontwikkeling van kinderen. Muziek activeert stukjes in de hersenen, waardoor het makkelijker wordt om informatie op te nemen en verwerken. Samen muziek maken en beleven zorgt bovendien voor verbinding tussen kinderen onderling.

Jetta: “Iedereen die meer wil weten over de effecten van muziek op het kinderbrein, kan ik de filmpjes en boeken van professor Erik Scherder aanbevelen. Hij kan dit heel goed uitleggen.”

Zoek aansluiting

Muziekonderwijs heeft dus veel positieve effecten. Door de overeenkomsten tussen muziek en taal, kun je de muzieklessen ook goed gebruiken om een extra impuls geven aan je taalonderwijs. Voor Jetta is die combinatie niet meer dan logisch. Zij zoekt in haar lessen altijd aansluiting naar wat er speelt op school. En taal krijgt sowieso veel aandacht op De Peperklip.

Jetta: “De muzieklessen op De Peperklip zijn voor een groot gedeelte ‘mijn pakkie-an’, ik ben op school de vakspecialist muziek. Maar voordat ik begon ben wel eerst gaan zitten met een werkgroepje om een doorgaande lijn voor de school te ontwikkelen. Daarbij hebben we ervoor gezorgd dat de muzieklessen zo veel mogelijk aansluiten bij de methodes die we gebruiken of bij thema’s die spelen gedurende het jaar. Dus gaat het over de seizoenen, dan zoek ik daar liedjes bij. Met een beetje geluk kan ik ook nog wat kennis over de natuur meepakken. En als de kinderen van de onderbouw aan de slag gaan met woorden met lange en korte klanken, dan neem ik dat ook mee in de lessen. Dan oefenen we daarmee aan de hand van instrumenten. Ook kun je bijvoorbeeld bij de geschiedenis- of aardrijkskundelessen de ‘Canonliedjes’ inzetten (www.canonliedjes.nl). Als je dat soort dingen goed met elkaar combineert, dan wordt het muziekonderwijs extra zinvol.”

En de kinderen?

“Die worden er vooral vrolijk van,” aldus Jetta. “Muziek is altijd leuk. Ik doe dit nu drie jaar en ik merk dat de kinderen die vanaf het begin meedoen echt muzikaler worden. Zo kunnen ze steeds beter liedjes op toon zingen. Dat lijkt niet zo bijzonder, maar dat is echt best lastig. Nu ze dat hebben onder de knie hebben, kunnen we aan de slag met canons (meerstemmig zingen). En daarmee kunnen we ook weer oefenen met ritme, rijm, toonhoogte. Het is belangrijk om daarbij stil te staan, want als jij een canon zingt en de melodie is niet goed dan gaat het mis. En bovendien, als iets niet fijn klinkt, dan is het voor de kinderen ook niet leuk.”

Veel werk? Welnee!

Dit klink allemaal als heel veel werk, maar dat is echt niet zo volgens Jetta: “Thema’s komen terug. Ik hoef niet elke keer het wiel uit te vinden. In de opleiding kreeg ik ook veel voorbeelden, dus ik heb ook ditjes en datjes die ik erbij kunt pakken. Onze muziekmethode ‘Eigen-wijs Digitaal’ biedt ook veel aanknopingspunten. Zelfs iemand die amuzikaal is, kan daar een hele goede les mee geven. Daarnaast heb ik zelf ook nog muziekboeken aangeschaft, zoals ‘Swingen als een kangoeroe’ (niet goedkoop maar een superleuk boek met interactieve lessen én er wordt aandacht besteed aan woordenschat). Zo kan ik aansluiten bij de belevingswereld van de kinderen. Kinderen in de onderbouw reageren weer op andere dingen dan kinderen in de bovenbouw. Oudere kinderen luisteren bijvoorbeeld veel naar popmuziek. Dan is het fijn als je een actueel liedje erbij te pakken om de kinderen betrokken te houden. We bespreken de muziek dan ook met elkaar. Waar gaat het liedje eigenlijk over? Wat doet het met je? Je kunt veel praten over muziek, ook dat is taal.”

De kracht van muziek

“Muziek maakt taal betekenisvol, dat geldt andersom ook. Daarom vind ik het zo fijn om met die integratie bezig te zijn. Muziek is een creatief vak. Maak van taal ook een creatief vak, bijvoorbeeld door samen met de kinderen een rap te schrijven of ritmes in te zetten. Dat zorgt er ook voor dat dingen beter beklijven. Bij rekenen werkt het net zo goed. Bij het tafels leren bijvoorbeeld. Met muziek of een bepaald ritme eronder, onthouden de kinderen ze beter. Je kunt muziek echt voor veel meer dingen inzetten dingen dan mensen denken.”